در بخش ابتدایی به این نکته اشاره کردیم که مدرسه پریزاد از جمله موقوفات دوره تیموری است. همچنین گفتیم این بنای زیبا توسط پریزاد خانم ندیمه گوهر شاد بیگم وقف شد. پیش از اینکه به بررسی تاریخچه مدرسه بپردازیم بهتر است درباره پریزاد خانم اطلاعات دقیق‌تری در اختیار شما قرار دهیم. اول اینکه قرن‌ها از زمان ساخت مدرسه پریزاد گذشته و بسیاری از مدارک مانند اوراق وقف از بین رفته‌اند. همچنین در کتاب‌ها و اسناد تاریخی اطلاعات ضد و نقیضی درباره پریزاد خانم ارائه شده است. دوم اینکه معمولا ندیمه‌ها جزو کنیزان بوده‌اند و کنیز در شرع نمی‌تواند مالی را وقف نماید. با این حساب می‌توان نتیجه گرفت که پریزاد خانم با گوهرشاد بیگم ارتباط صمیمی داشته اما جزو خدمه او نبوده است.

گوهرشاد بیگم مصالح مازادی که از ساخت مسجد گوهرشاد به جا مانده بود به پریزاد خانم بخشید. پریزاد خانم زمین کوچکی (در حدود ۳۰۰ مترمربع) برای مدرسه اختصاص داد. به این ترتیب بود که مدرسه پریزاد را در زمان کوتاهی پس از احداث مسجد گوهرشاد بنا نهادند. بلافاصله پس از تکمیل ساختمان مدرسه، ۲۰ یا ۳۰ طلبه در مدرسه ساکن و به تحصیل علم مشغول شدند. مدرسه پریزاد برای قرن‌ها به عنوان حوزه علمیه فعالیت داشت و طلاب تا مدتی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در آن تحصیل می‌کردند. پس از انقلاب اسلامی این کاربری تغییر کرد به طوری که امروزه مدرسه پریزاد فقط برای مراسم مذهبی و فرهنگی کاربرد دارد.

معماری مدرسه پریزاد مشهد

پلان مدرسه پریزاد مشهد محیط مستطیلی دارد. این بنا مانند بسیاری از ساختمان‌های دوره تیموری دارای چهار ایوان و یک حیاط است. همان‌ طور که در دوران تیموریان رواج داشته برای ساخت مدرسه پریزاد عمدتا از مصالح آجری استفاده کرده‌اند. تزیینات بنا شامل کاشیکاری‌های هفت رنگ است که شامل رنگ‌های آبی، نیلی، زرد، کهربایی، سبز، سفید و بنفش هستند. متأسفانه تزیینات کاشیکاری زیبا در طی قرن‌ها تخریب شده‌اند و یا جلوه خود را از دست داده‌اند. به همین دلیل مدرسه پریزاد۳ بار در طول تاریخ بازسازی شده است.

تاریخ اولین بازسازی مدرسه در دوران صفویان بوده که بر کتیبه‌ای جزییات آن را حک کرده‌اند. در سال ۱۰۹۱ هجری قمری (دوران صفویان)، نجف قلی خان بیگلربیگی با مجوز شاه سلیمان صفوی مدرسه را مرمت نموده است. مدرسه پریزاد برای بار دوم در سال ۱۳۴۵ هجری شمسی و دوران پهلوی دوم بازسازی شد. آخرین تعمیر مدرسه هم مربوط به سال‌های پس از انقلاب اسلامی است. البته از آن پس تا کنون مدرسه به صورت جزیی همواره در دست مرمت می‌باشد.

در ضلع غربی مدرسه پریزاد دهلیزی طولانی با طاق قوسی شکل وجود دارد. اگر از آن دسته افراد هستید که کلاستروفوبیا دارید یعنی از فضاهای بسته و تنگ می‌ترسید، به این دالان وارد نشوید. ۲۲ حجره در اطراف ایوان ساخته شده که ابعاد هر کدام متفاوت است. مدرسه صحن کوچکی دارد و با ساختمان‌های اطراف محصور می‌گردد. برای درک بهتر معماری مدرسه پریزاد بهتر است ویژگی‌های آن را از نزدیک مشاهده نمایید. اگر آماده سفر هستید انواع تور مشهد در دسترس شما قرار دارند.